Bản lĩnh của lựa chọn.
Hôm nay nghe GS giảng, lại thấm thía nhiều điều.
Niềm tin theo ý tôi cũng chẳng khác chi không khí, nó có đó, hiện diện đó, mà ta thấy được đâu. Ai cũng cần không khí để thở và mấy ai dám dối lòng rằng không tin gì cả mà vẫn sống. Ít nhất, như Tào Tháo siêu đa nghi cũng phải tin vào chính tuyên ngôn của mình: "Thà ta phụ người còn hơn người phụ ta". Bác Nguyễn Huy Thiệp nói cũng chí lí lắm thay: "cả tin để sống".
Ờ, ít nhất cũng phải tin là: mình đang sống chớ.
Trở lại chuyện GS giảng. GS nói những người đầu tiên đi vào miền Nam Bộ là những kẻ bản lĩnh bậc nhất xứ ta. Có lẽ vậy. Điều đáng quý là bản lĩnh lựa chọn và hành động. Trong cuộc sống, lựa chọn luôn xảy ra, ngay cả khi không chọn gì cũng là một lựa chọn. Điều này rõ quá, không phải trò chơi chữ. Bản lĩnh chính là vượt qua thói đa nghi, lý tính cẩn trọng của bản thân hoặc hơn nữa là vượt qua sự lựa chọn cũng như vô thức của đám đông. Bản lĩnh lựa chọn đã hàm chứa khả năng vượt qua chính mình và tiềm ẩn năng lực vượt khỏi đám đông. Chính bản lĩnh lựa chọn đã khiến con người có ngày hôm nay: Bạch Đằng Giang của Ngô Quyền/Trần Hưng Đạo, "trái đất quay quanh mặt trời" của Galilei Galileo... và biết bao lựa chọn đầy dũng khí khác.
Nếu hỏi người ta chọn gì
- Giàu hoặc nghèo: đa số chọn giàu
- Giỏi hoặc dở: đa số chọn giỏi
- Hạnh phúc hoặc đau khổ: đa số chọn hạnh phúc.
...
Đó là những lựa chọn không chỉ từ cảm tính hoặc lý tính mà còn từ vô thức cộng đồng sẵn có. Một mẫu thức mà trong đó con người hướng đến những gì có vẻ 'tốt/đẹp/ngon/hay/sướng...'. Tóm lại những lựa chọn đó là những lựa chọn hướng tới tích cực hoặc có dấu hiệu ổn hoặc hơn cả ổn.
Đợt nọ, tôi có đọc bài báo về thảm họa âm nhạc của V-Pop. Người ta chê bai nhiều. Cũng có người ý kiến rằng: có âm nhạc hàn lâm thì phải có âm nhạc rẻ tiền (nếu người ta cho rằng các sản phẩm âm nhạc dễ dãi của giới trẻ bây giờ là rẻ tiền), như thế mới là biện chứng(!) Kiểu như có ngày thì phải có đêm, có thiện thì phải có ác.
Xem ra thì người bình kiểu như vậy cũng có lý. Nhưng vô lý ở chỗ: nếu cho anh ta lựa chọn những thứ như trên thì anh ta rất có thể cũng lại chọn giỏi-giàu-hạnh phúc-thiện-sướng... mà thôi. Có thứ tốt hơn thì tội tình gì lại chọn món kém hơn. Hoặc quá lắm chọn lựa cả hai vì ... tham. (như ví dụ thấy 2 tờ bạc rơi thì bạn nhặt tờ nào: 500.000 và 10.000).
Lựa chọn luôn là điều khó khăn. Nhưng tinh thần bản lĩnh là người bạn đồng hành đáng giá nhất của bất kỳ lựa chọn nào. Và đối với tôi, tin là sinh quyển thiết yếu của lựa chọn.
