Tôi từ chối chấp nhận sự tàn lụi của con người
(Diễn từ nhận giải Nobel)
 |
| Nhà văn Mỹ - William Faulkner |
Tôi cảm nhận rằng giải thưởng này không phải trao cho tôi với tư cách một con người mà là cho công trình của tôi - công trình cả một cuộc đời tạo tác trong nỗi thống khổ và nhọc nhằn của tinh thần con người, không phải vì danh và nhất là không phải vì lợi mà là để sáng tạo ra từ những chất liệu của tinh thần con người một cái gì trước đây chưa từng có. Vì vậy, giải thưởng này chỉ thuộc về tôi trong kỳ vọng. Tìm cách cống hiến khoản tiền trích từ giải thưởng cho tương xứng với mục đích và ý nghĩa khởi nguyên của nó không phải là việc khó khăn. Nhưng tôi cũng muốn làm như vậy với sự hoan nghênh nhiệt liệt bằng cách sử dụng giây phút này như một chóp đỉnh để từ đó, tôi có thể được những chàng trai và những cô gái trẻ lắng nghe, những kẻ đã sẵn sàng hiến mình cho nỗi khắc khoải và sự lao tác tương tự, trong số họ chắc chắn có một người vào một ngày nào đó sẽ đứng ở đây, nơi tôi đang đứng.
Bi kịch ngày hôm nay của chúng ta là nỗi sợ hãi chung và phổ quát mà chúng ta đã chống đỡ lâu đến mức ngay cả giờ đây chúng ta vẫn có thể chịu đựng nó. Không còn những vấn đề của tinh thần nữa. Chỉ còn một câu hỏi: Bao giờ ta sẽ nổ tung đây? Vì lẽ đó, người cầm bút trẻ tuổi hôm nay đã lãng quên những vấn đề của tâm hồn con người trong cuộc xung đột với chính nó, điều duy nhất có thể tạo ra tác phẩm hay, bởi đấy chính là điều duy nhất đáng để viết, đáng để thống khổ và nhọc nhằn.
 |
| Chân dung nhà văn William Faulkner - tranh chì của Darrell Berry |
Hắn phải học những vấn đề này lần nữa. Hắn phải tự giáo huấn rằng, điều hèn kém nhất trong tất cả mọi điều là sợ hãi, và tự giáo huấn rằng, hãy quên điều đó đi vĩnh viễn, đừng dành khoảng trống này trong văn phẩm của hắn cho bất cứ cái gì khác ngoài những chân lý cổ sơ, những sự thật của trái tim, những sự thật phổ quát xưa cũ mà nếu thiếu vắng chúng, câu chuyện nào cũng sẽ phù du và đáng bị kết án - đó là tình yêu, danh dự, xót thương, kiêu hãnh, trắc ẩn và hy sinh. Hắn sẽ phải lao tác dưới một lời nguyền rủa cho đến khi nào hắn làm được như thế. Hắn sẽ không viết về tình yêu mà chỉ viết về dục vọng, về những thất bại mà trong đó chẳng kẻ nào mất mát điều gì có giá trị, về những chiến thắng không có hy vọng và tệ hại hơn hết không có cả tình thương và lòng trắc ẩn. Những nỗi phiền muộn của hắn không khắc sâu trên những lóng xương nhân loại, cũng không để lại một vết sẹo nào. Hắn không viết về trái tim mà chỉ viết về các tuyến nội tiết.
Khi nào chưa học lại được những điều đó, hắn còn viết như thể hắn đang đứng giữa những con người mà nhìn ngắm sự lụi tàn của họ. Tôi từ chối chấp nhận sự tàn lụi của con người. Quả là dễ dàng khi nói rằng con người bất tử chỉ vì nó sẽ nhẫn nại; rằng khi tiếng chuông cuối cùng của ngày tận thế vang rền và tắt lịm từ mỏm đá cuối cùng tầm thường cheo leo khô cằn trong buổi hoàng hôn cuối cùng đỏ rực và chết chóc; rằng ngay cả khi ấy nữa vẫn còn một âm thanh: đó là tiếng nói yếu ớt không mệt mỏi của con người đang tiếp tục trò chuyện. Tôi khước từ chấp nhận điều này. Tôi tin tưởng rằng, con người sẽ chiến thắng. Nó bất tử không phải vì giữa muôn loài nó có một tiếng nói không mệt mỏi, mà là vì nó có một linh hồn, một tinh thần có khả năng trắc ẩn, hy sinh và nhẫn nại. Bổn phận của nhà thơ và nhà văn là viết về những điều ấy. Đó là đặc quyền của hắn để giúp con người chịu đựng bằng cách nâng cao tâm hồn mình, bằng cách nhắc nhở con người về can đảm, danh dự, hy sinh, những gì đã từng là vinh quan trong quá khứ của họ. Tiếng nói của nhà thơ cần phải không chỉ là di tích của con người, mà còn có thể là những điểm tựa, những cột trụ giúp con người chịu đựng và chiế thắng.
